ORTODONTİ NEDİR?    

ORTODONTİ NEDİR?             

 

Dişlerdeki çapraşıkları ve-veya dişlerin birbirleriyle olan ilişkilerini veya alt ve üst çenelerin birbirleriyle olan ilişkilerini düzeltmek amacıyla, dişlerin üzerine yapıştırılan braketler ve ark tellerinin dişlere kuvvet iletmesiyle uygulanan veya bazı apareyler kullanarak çene gelişimini yönlendirerek uygulanan tedavilerle ilgilenen bir diş hekimliği dalıdır. Diş hekimi olarak amacımız sizi en güzel ve en sağlıklı gülümsemeye kavuşturmaktır. Ortodonti tedavisi sizi daha güzel bir gülümsemeye kavuşturur. Bununla birlikte, ortodonti tedavisi dişlerin birbirleriyle ilişkilerini düzelterek daha iyi fonksiyon gören dişlere ve çene eklemine sahip olmanızı sağlar..

İlk Randevuda Neler Yapılır?

İlk randevuda hasta detaylı olarak muayene edilir. Hastada var olan problem teşhis edilir, mevcutsa teşhisi, tedavi alternatifleri, tedavi süresi, tedavi ücreti ve ödeme planı belirlenir. Hastanın tedaviyi kabul etmesi durumunda hastanın varsa mevcut çürükleri tedavi edilmeli, dolguları yapılmalı ve diş taşları temizlenmelidir. Daha sonra ortodontik tedavi öncesi kayıtların alınması işlemine geçilir.
Elde edilen verilere dayanılarak gerekli analizler yapılır ve uygun bir tedavi planı

belirlenir. Ortodontik tedavilerde bazen alt ve üst çene arklarında dişlerin düzgün sıralanmaları için yeterli yer olmayabilir. Böyle durumlarda dişleri düzgün bir şekilde sıralayabilmek için tedavi öncesinde diş çekimi gerekebilir. Böyle vakalara çekimli vakalar denir.

 ORTODONTİK  TEDAVİDE KULLANILAN APAREYLER NELERDİR?           

 

1-Sabit Ortodontik Apareyler

Diş üzerine braket yapıştırılarak yapılan tedavi şeklidir.

Braket ortodontik tedavide dişlerin üzerine yapıştırılaraktan ortodontik kuvveti dişlere iletmek için dişlerin üzerine yapıştırılan metal yada şeffaf aparatlardır. Braketlerin üzerinde dişlere kuvvet uygulamakta kullanılan ark teli için ark telinin yerleşmesini sağlayan ark teli yuvası ve ark telinin baraketin üzerinde durmasını sağlayan lastiklerin yerleştirilmesi için yuvalar bulunur.

2- Hareketli Ortodontik Apareyler

Hastanın kendisi tarafından takıp çıkarılabilen apareylerdir. Erken dönem

tedavisinde veya iskeletsel ortodontik tedavilerde ilk aşama olarak kullanılır.

3- Fonksiyonel/Ortopedik Apareyler

Alt ve üst çenenin birbirine göre bozulan ilişkilerini (ortopedik problemler) düzeltmek amacıyla ergenlik dönemi öncesinde küçük yaşlarda çoğunlukla hastaların kendisinin takıp çıkarabildiği özel apereylerdir. Çoğu zaman sabit yada hareketli ortodontik apareylerle birlikte kullanılır.

 

4- Ortognatik Cerrahi

Ortodontik tedavi ile düzeltilemeyecek durumlarda ortognatik cerrahiye başvurulabilir. Çenelerin uyumsuzluğu gelişen teknoloji ve cerrahi teknikler ile düzeltilir.

ORTODONTİK TEDAVİYE HANGİ DURUMLARDA İHTİYAÇ DUYULUR?

  • Çenede yer darlığından dolayı dişlerin çene arkına düzgün sıralanamadığı ve alt-üst çenenin normal kapanışta olmadığı durumlarda ortodontik tedaviye ihtiyaç duyulur. Bu durumlar şunlardır:
  • Dişler çene arkında birbiri üzerinde yerleşmişler (çapraşıklık var ) ise
  • Dişler arasında aşırı aralık (diastema) var ise,
  • Çapraz kapanış dediğimiz alt çenenin ileride, üst çenenin ise geride konumlandığı vakalarda
  • Ön dişlerin çok ileride konumlanmasına bağlı olarak dudakların birbirine değmediği durumlarda
  • Doğuştan eksik olan veya sonradan kaybedilen dişlere bağlı olarak ortaya çıkan düzensizliklerin tedavisi de ortodontinin kapsamına girer.

ORTODONTİK TEDAVİ NASIL UYGULANIR?

Ortodontik tedavi uygulanma şekline göre sabit ve hareketli ortodonti tedavisi olarak ikiye ayrılır:

1) Sabit Ortodonti Tedavisi:
Sabit ortodonti tedavisi adından da anlaşılacağı gibi hastanın çıkartamayacağı sabit apareylerin kullanıldığı ortodonti tedavisidir. Sabit ortodonti tedavisinde dişler üzerine braket olarak adlandırılan oluklu bir metal (günümüzde porselen braketler de kullanılmaktadır) yapıştırılır. Bu oluktan bir tel geçer. 4-6 hafta aralıklarla bu tel değiştirilir.

2) Hareketli Ortodonti Tedavisi:
Hareketli ortodonti tedavisi hastanın kendisinin takıp çıkartabileceği apareylerin kullanıldığı ortodonti tedavisidir.
Hareketli ortodonti tedavisi daha çok 6-12 yaş arası çocuklarda uygulanır.
Bazı durumlarda hem sabit hem hareketli her iki ortodonti tedavi şeklinin de uygulanması gerekebilir

Ortodontik Tedavinin Yaşı Var mıdır?

Her yaşta ortodontik tedavi yapılabilmektedir. Sadece dişleri kapsayan ortodontik bozuklukların düzeltilmesinde yaş sorun değildir. 7 den 70 e her yaşta ortodonti tedavisi uygulanabilir yeter ki dişler ve diş etleri sağlıklı olsun. Ancak, yaş arttıkça ortodonti tedavisinin sürecide artmaktadır

İleri yaşlarda çeneleri ilgilendiren anomalilerin tedavisinde ortodonti ve cerrahi beraber çalışmaktadır.

Ortodontik tedavi için en ideal yaş :

·         İskeletsel bozukluklarda  8-10 yaş gurubudur, çünkü bu yaşlar çene gelişiminin en hızlı olduğu yaşlardır.

·         Dişsel  bozukluklarda ise 12-14 yaş gurubudur, çünkü tedaviye başlanmadan çocuğun tüm sürekli dişlerinin çıkması beklenir.

Ancak dişsel ortodontik anomalilerde ve dişetlerinin ve kemik yapısının sağlıklı olduğu her kişide, dişleri her yaşta hareket ettirebiliriz. Ortodontik tedavi görünümünüzü ve kendine güveninizi önemli ölçüde değiştirebilir. Ortodontik tedavi yalnızca dişlerin estetik görünümleri için değil, diş ve diş eti sağlığının korunmasında da önemli ölçüde etkendir. Çapraşık dişler ve malokluzyon dişeti ve kemik kayıplarına, diş çürümelerine ve bazen çene eklemlerinde rahatsızlıklara neden olabilir.

Ortodontik tedavi ne kadar sürer?

Tedavi süresi ortalama 8 ile 36 ay arasında değişmektedir. Dişsel bozukluklarda tedavi süresi daha kısa olmakla beraber ,iskeletsel bozukluklarda daha uzun sürede tedavi bitmektedir.

Ortodontik tedavi çeneler ve dişler üzerine nasıl etki eder?

Çocukluk döneminde çene gelişiminin en hızlı dönem olduğu 8-10 yaşlarında bazı apareyler yardımı ile çene kemiğinde genişletme ,küçültme ,uzatma veya kısaltmalar yapılabilir. Teller yardımıyla braketlere uygulanan kuvvet sonucu, kuvvetin itildiği yönde dişin oturduğu kemikte yıkım başlar. Aksi yönde de kemik yapımı başlar. Ta ki bu yıkım-yapım dişlerin istenildiği şekilde yerleştirilmesi sağlanana kadar devam eder.

Ortodontik tedavi sırasında hastada ağrı olur mu?

Tüm apareyler takıldıktan sonra hastalarımızın ağrı eşiklerine göre bir kaç günle bir hafta arasında değişen ağrıları olmaktadır. Bu rahatsızlıklar tolere edilemeyecek boyutlarda hiçbir zaman olmamıştır. Bu ağrıların sebebi tellerin ve braketlerin yumuşak dokuları rahatsız etmesinden dolayıdır. Yanak, dudak, dil dokuları birkaç gün sonra bu aparatlara alışır ve rahatsızlıklar tamamen ortadan kalkar. Ayrıca tedavi süresince kuvvetin uygulandığı gün(ortalama ayda bir defa yeni kuvvet uygulanır) dişlerde çok hafif ağrı duyulabilir. Yine bu da geçici bir durumdur. Rahatsızlıkların olduğu ilk günler tellerin ve braketlerin yanak ya da dudağı acıtan kısımlarına, sizlere verilecek bu amaçla kullanılan mumları yapıştırırsınız. Ilık tuzlu suyla çalkalamanız bile bu rahatsızlıkları hafifletecektir.

 

Ortodontik Tedavi Sırasında Dikkat Edilmesi Gerekenler

  • Ortodonti tedavisine başlanmadan önce ağızdaki tüm çürükler ve diş eti hastalıkları tedavi edilmelidir.
  • Ortodonti tedavisinde aylık kontroller söz konusudur. Bu nedenle kişinin ortodonti tedavisi için istekli olması ve randevularını aksatmaması gerekir.
  • Herhangi bir şekilde kullanılan ortodonti apareyinde kırılma, kopma veya çıkma meydana geldiğinde, tedavi olumsuz olarak etkilenebileceği için, zaman kaybetmeden doktora başvurmak gerekir.
  • Braketler yapıştırıldıktan sonra öncelikle ağız hijyenine dikkat edilmelidir. Yemeklerden sonra ortodontik diş fırçaları kullanılarak braketler ve teller arasındaki yiyecek artıkları özenle temizlenmelidir. Yeterli ağız hijyeni sağlanmazsa bakteri ürer ve dolayısıyla dişler çürür ve dişeti prolemleri meydana gelir
  • Sert gıdalardan, sakız gibi yapışkan gıdalardan ve asitli içeceklerden uzak durulmalıdır. Çünkü bunlar braketlerin dişten kopmasına sebep olur. Ayrıca çok soğuk veya çok sıcak gıdalardan kaçınılmalıdır.
  • Braketler koparsa hemen doktorunuzu aramanız gerekmektedir. Çıkan braket yapıştırılmalıdır. Braketi yutmamaya çalışın. Eğer yutarsanız sindirim sistemine giden braket dışkı yoluyla vücuttan atılacaktır.
  •  Ortodonti tedavisinde pekiştirme tedavisi oldukça önemlidir. Dişlerin aldığı pozisyonu koruyabilmek için pekiştirme tedavisine mutlaka uyulmalıdır.

Pekiştirme tedavisi nedir?

Aktif ortodontik tedavi bittiği zaman, yani dişler normal dizildiği halde tedavi devam etmektedir. Çünkü disler tekrar eski halini alma eğilimindedirler. . Dişler düzeldikten sonra dişleri saran yapıların yeni düzene adapte olabilmesi için belli bir süre gereklidir. Pasif ortodontik tedavinin bitiminin  ilk başlarında  günün 24 saati, daha sonraları doktorunuzun belirleyeceği süre içinde pekiştirme aparatı takılır. Ortalama olarak bu süre ortodontik tedavinin yarısı kadar sürer. Bu dönem uygulanan tedaviye pekiştirme tedavisi denir. Pekiştirme tedavisinde essix adı verilen plastikler kullanılır

DİŞ  VE  ÇENE  BOZUKLUKLARI  NELERDİR?

1-Çapraşıklık

Çenelerin küçük veya çenelerin normal ancak dişlerin büyük olduğu durumlarda meydana gelen ortodontik sorundur. Erken tanıda küçük yaşlarda takılıp çıkarılabilen hareketli apareylerle problemi çözmek mümkündür. Tüm kalıcı dişlerin ağızda    tamam olduğu durumlarda ise tek başına sabit ortodontik tedavi ile çapraşıklığı çözmek mümkündür

 2-Aralıklı Dişler (Diastema)

Diş ve çene büyüklükleri arasındaki uyumsuzluk sonucu oluşur. Sabit ortodontik

tedavi yöntemleriyle bu problem düzeltilebilmektedir. Süt dişlerle kalıcı dişlerin ağızda beraber olduğu karma dişlenme döneminde özellikle üst çenede ön iki diş arasında mevcut aralığın sebebi ise çoğunlukla frenilum ismindeki kas ataçmanının daha aşağıda diş etine tutunmuş olmasıdır. Dişler arasındaki aralıkların bir diğer sebebi de, anormal dil alışkanlığı olarak nitelendirdiğimiz dilin devamlı dişlerin arasında bulunma durumdur. Bu tip vakalarda ise erken dönemde bu alışkanlığı ortadan kaldıran takılıp çıkarılabilen alışkanlık kırıcı bir apareyle tedavi mümkündür.

3-Örtülü Kapanış, Derin Kapanış (Deep Bite)

Normal kapanışta üst ön dişlerin alt ön dişleri en fazla 1,5-2 mm olacak şekilde örtmesi beklenirken, örtülü kapanış dediğimiz anomalilerde bu örtüm 2 mm’den fazladır. Daha şiddetli vakalarda ise üst ön dişler alt ön dişleri tamamen örtebilmektedir. Bu tip bozuklukların en önemli komplikasyonu çene eklemine uygulanan fazla kuvvet sonucu eklemde oluşan gerilme ve sonucunda temporomandibular eklem bozukluklarının oluşmasıdır. Sabit ortodontik tedaviyle bu problemi düzeltmek mümkündür.

4-Eksik dişler

En sık rastlanılan eksik dişler üst lateral(ön ikinci diş)’lerdir. Diş eksikliğinin genetik başta olmak üzere pek çok nedeni vardır. Diş eksikliği durumunda eksik olan dişin yanındaki dişler bu boşluğa doğru eğilebilir ve kapanış bozuklukları oluşabilir.Bu gibi durumlarda ortodontik tedaviyle boşluk kapatılabilir veya eğilen dişler düzeltilerek protetik işlemler için uygun yer sağlanır ve sonrasında protezlerle ya da implant ile boşluğun yeri doldurulur.

5-Açık Kapanış

Karşılıklı gelen dişlerin temas etmediği zaman oluşan bozukluklardır. Açık kapanış vakaları çoğunlukla kötü alışkanlıklar olarak değerlendirdiğimiz; parmak emme, dil emme, anormal dil alışkanlıkları, bebeklikte uzun süreli emzik ve biberon kullanımı, ağız solunumu gibi durumların varlığında görülür. Erken dönemde doğru tanıyla bu alışkanlıkları ortadan kaldıran apareylerle tedavi mümkündür. Erişkin bireylerde ise sabit ortodontik tedaviyle hafif şiddetli vakalarda düzelme sağlanabilir ancak alışkanlık devam ediyorsa problemin tekrarlanması kaçınılmazdır. Şiddetli açık kapanış vakalarında ise tek tedavi seçeneği ortognatik cerrahidir.

6- Çapraz Kapanış

Yan arka dişlerde veya ön dişlerde çapraz kapanış olarak ortaya çıkabilir.Yan çapraz kapanışlar üst çenenin dar olduğu durumlarda ortaya çıkar ve tedavi edilmezse eklem problemlerine yol açar. Yan çapraz kapanışların erken dönemde tedavisi hareketli çene genişletme apareyleriyle mümkündür. Ön çapraz kapanış vakalarında ise yine hareketli apareylerle çapraz kapanışta olan dişi doğru pozisyona getirmek mümkündür.
7-Gömülü Dişler
En sık rastlanan gömülü dişler köpek dişleridir. Gömülü dişin pozisyonu uygunsa sabit ortodonik tedaviyle gömülü diş ağız içerisine getirilebilir. Pozisyonunun uygun olmadığı durumlarda ise gömülü dişin üzeri açılır ve sabit ortodontik tedaviyle diş yerine getirilip doğru fonksiyon ve estetik sağlanır.

ORTODONTİK TEDAVİ GÖREN HASTALARIN DİŞLERİ NASIL FIRÇALANMALIDIR?

Fırçayı dişlere dik olarak yerleştilir. Dairesel hareketlerle her diş grubunu en az 10 kez fırçalanır.
Sonra firçanın yönünü dişlerin çiğneyici yüzeylerine 45 ‘ açıyla gelecek şekilde braketlerin üzerine yerleştirin. Tek tek tüm braketleri en az 10 ar kez fırçalayın.
En  son braketlerin disetlerine bakan üst kismini firçalamaniz gerekmektedir.

Firçayi disetleri yönünden 45 ‘ açiyla braketlerin üzerine yerlestirip her bir braketi en az 10 ar kez firçalayiniz.

Ayrica disetlerinize yuvarlak daireler seklinde masaj yapmayı ihmal etmeyin.

 

Bir arayüz fırçasıyla da tellerin altını temizlemeniz çürük oluşumunu önlemede çok önemlidir.

 

Son Yazılar